نشست بررسی خودکشی از دیدگاه حقوق و خانواده در بندرعباس برگزار شد

ایسنا/هرمزگان  کمیسیون امور بانوان، خانواده و ازدواج در راستای مسئولیت‌های اجتماعی، نشست تخصصی تحت عنوان "بررسی خودکشی از دیدگاه حقوق و خانواده" را به مناسبت روز جهانی پیشگیری از خودکشی برگزار کرد.

از نکات قابل توجه این نشست حضور حقوقدان مطرح استان، اسدی دکترای حقوق و جرم‌شناسی و پرفسور حسن حق‌شناس، روانشناس بالینی و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی شیراز بود که از دیدگاه حقوق و خانواده به بررسی موضوع پرداختند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

رئیس کمیسیون امور بانوان، خانواده و ازدواج مجمع جوانان استان هرمزگان در این نشست، اظهار کرد: انجمن بین‌المللی خودکشی از سال ۱۳۸۲ همگام با سازمان جهانی بهداشت روزی را به عنوان " روز جهانی پیشگیری از خودکشی " در تقویم جهانی به ثبت رسانیده است. هدف اصلی از شکل‌گیری این روز کاهش باورهای منفی درباره خودکشی و افزایش آگاهی از آن در بین دولت‌ها سازمان‌ها و عموم مردم است تا این اصل رواج یابد که خودکشی قابل‌پیشگیری است.

وی بیان کرد: از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ شعار محوری روز جهانی پیشگیری از خودکشی، بنا بر برآورد سازمان جهانی بهداشت "امیدآفرینی با عمل می‌باشد". بیش از ۷۰۰ هزار نفر بر اساس برآورد سازمان جهانی بهداشت جان خود را از دست می‌دهند و به ازای هر خودکشی ۲۰ مورد اقدام به خودکشی وجود دارد.

مرضیه کاظمی با اشاره به این مطلب که خودکشی دومین عامل مرگ در بین افراد ۱۵ تا ۲۹ ساله در جهان محسوب می‌شود، تصریح کرد: به توصیه سازمان جهانی بهداشت، مهم است پیشگیری از خودکشی در اولویت‌های سیاست‌گذاری‌های اجتماعی کشورها قرار بگیرد. این موضوع در کشورهایی که پوشش خدمات روان‌شناختی پایین‌تری دارند به مراتب مهم‌تر است.

این فعال اجتماعی در خصوص آمار خودکشی در ایران گفت: پژوهش معتبری از امام قلی پور و همکاران در سال ۱۴۰۰ به چاپ رسیده که در ژورنال سلامت عمومی نیز قابل مشاهده است، بر طبق این پژوهش آمار خودکشی در سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۵ اشاره شده است. پایین‌ترین آمار خودکشی در سال ۱۳۸۰ برابر با ۲.۴ و بالاترین آن در سال ۱۳۸۳، ۹۷/۵ بوده است و استان‌های سیستان و بلوچستان و ایلام به ترتیب دارای پایین‌ترین و بالاترین آمار خودکشی بوده‌اند.

وی درباره عوامل به وجود آورنده خودکشی، گفت: در مجموع تجربه‌ای که به تخریب شدید خود ارزشمندی، یعنی عزت‌نفس افراد مربوط می‌شود، آن‌ها را در معرض خودکشی قرار می‌دهد. موضوع مهم در پیشگیری از خودکشی کاهش عوامل خطر و افزایش عوامل محافظ می‌باشد.

کاظمی اضافه کرد: عوامل خطر و محافظ در چهار گروه، فردی، بین فردی، محیطی و اجتماعی دسته‌بندی می‌شوند. عوامل فردی پیشینه اقدام به خودکشی است، مانند؛ افسردگی و دیگر اختلالات روان‌شناختی، مشکلات قضایی یا حقوقی، بیکاری یا مشکلات اقتصادی، رفتارهای تکانشی، مصرف مواد، تجربیات مهلک در دوران کودکی، ناامیدی و قربانیان و یا مرتکبان خشونت.

رئیس امور بانوان، خانواده و ازدواج مجمع جوانان استان هرمزگان در خصوص عوامل بین فردی خودکشی اظهار کرد: عوامل بین فردی شامل افرادی که خود را از بین می‌برند، خودکشی عزیزان، ارتباط نداشتن با دیگران، تعارضات شدید، روابط پرخاشگرانه و انزوای اجتماعی می‌شود. همچنین عوامل محیطی شامل؛ فقدان دسترسی به خدمات پزشکی و مراقبتی، رواج خودکشی در محیط زندگی، تروما و تبعیض می‌باشد.

وی عوامل اجتماعی را باورهای منفی در مورد خودکشی دانست و اضافه کرد: اختلالات روان‌پزشکی و دسترسی راحت افراد در معرض خطر به مواد، وسایل و ابزار کشنده و همین‌طور تصویر رسانه‌ای ناصحیح از خودکشی و مهم‌تر از همه بی‌عدالتی، نیز ازجمله عوامل اجتماعی است.

این فعال اجتماعی بیان کرد: عوامل فردی محافظ مهارت‌های حل مسئله و مدیریت استرس، به معنای داشتن سرمایه روان‌شناختی، معنای زندگی و هویت فرهنگی است. عوامل بین فردی محافظ، حمایت از سوی خانواده، حس تعلق‌خاطر به دیگران و عوامل محیطی محافظ، حس تعلق‌خاطر به مدرسه، محیط زندگی و دسترسی به خدمات پزشکی و مراقبتی است. همچنین عوامل اجتماعی محافظ، ایجاد محدودیت برای دسترسی افراد در معرض خطر به مواد، وسایل و ابزار کشنده، تقویت باورهای فرهنگی، مذهبی و اخلاقی در خصوص اهمیت حیات و زندگی است.

کاظمی اظهار کرد: با توجه به اینکه اهمیت اصلی پیشگیری از خودکشی ارزش نهادن به موهبت حیاتی است، اما هزینه‌های اقتصادی ناشی از خودکشی نیز به خوبی زمینه‌ساز اقدامات پیشگیرانه را فراهم کرده است. در ایران متأسفانه هزینه‌های اقتصادی که خودکشی به بودجه‌های جاری کشور تحمیل می‌کند، بررسی نشده است.

وی ادامه داد: تحقیقات انجام شده در آمریکا در سال ۲۰۱۳ نشان داده است که هزینه‌های پزشکی خودکشی و غیبت در محل کار، بالغ‌بر ۵۰ تا ۹۰ میلیون دلار برآورد شده است افزایش آمار بیکاری، از دست دادن شغل و بی‌ثباتی شغلی می‌تواند در دوره‌های رکود اقتصادی باعث افزایش خودکشی شود.

پرفسور و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی شیراز و دکترای تخصصی روان‌شناس بالینی نیز در نشست پیشگیری از خودکشی، اظهار کرد: بر اساس آخرین آمار حدود یک میلیون مرگ بر اثر خودکشی و تقریباً دو میلیون و نیم اقدام به خودکشی در دنیا ثبت شده است، در واقع هر ۳۰ ثانیه یک مرگ و هر یک ثانیه یک اقدام به خودکشی اتفاق می‌افتد. در این میان ۵۲ درصد از اقدامات خشن مانند؛ رانندگی وحشتناک، برخوردهای شدید منجر به ضرب و جرح در مردان، خودکشی محسوب می‌شوند و این آمار در مورد زنان به ۷۱ درصد می‌رسد.

دکتر حسن حق‌شناس اضافه کرد: سایر مواردی که به آمار خودکشی می‌افزاید، حوادث اعم از حوادث رانندگی، سقوط، یا ترک فعلی همچون نبستن شیر گاز است. دیگر کشی نیز نوعی خودکشی محسوب می‌شود که به طور دقیق در مورد آن مطالعه صورت نگرفته است. در بسیاری از کیس‌ها، ممنوعیت‌ها اجازه بررسی و کنکاش را از ما سلب می‌کند و رویداد پیش آمده مبهم می‌ماند.

وی با بیان اینکه مبهم ماندن را در اصطلاح روانشناسی " کار ناتمام " می‌گویند که اشتغال ذهنی در فرد ایجاد می‌کند گفت: بنابراین از وظایف سمینارها، کتب، وسایل ارتباط جمعی این است که با دعوت از روانشناسان و مواردی که در جامعه اتفاق می‌افتد مانند خشونت‌های خیلی جدی در جریان، ریشه‌های مسئله کنکاش و ابعاد قضیه برای همه روشن شود.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه خودکشی از جنبه‌های مختلفی چون جنبه فلسفی، مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی، اخلاق، مذهب، روانشناسی، روان‌پزشکی موردبررسی قرار می‌گیرد، افزود: دو راهبرد مهم برای مقابله و پیشگیری از خودکشی توسط سازمان بهداشت جهانی و مراجع معتبر، پیشنهاد شده‌اند که یکی راهبردهای بهداشت روان و دیگری رویکرد بهداشت اجتماعی است؛ یعنی یکی فرد و دیگری جامعه.

حق‌شناس ادامه داد: آنچه به فرد و بهداشت روان مربوط می‌شود، اول تشخیص گروه‌های آسیب‌پذیر است، بر طبق آمار اخیر در خاورمیانه گروه‌های آسیب‌پذیر و بیشترین آمار خودکشی ۱۵ تا ۲۹ سال است. دوم اینکه افرادی که با بهداشت روان سروکار دارند آموزش درست برای تشخیص و پیشگیری از خودکشی را در دستور کار خود قرار دهند و مقوله سوم به درمان مربوط می‌شود و آخرین موضوع بحث توان‌بخشی کردن فردی است که اقدام به خودکشی کرده است.

این روانشناس تخصصی بالینی با بیان اینکه در جنبه اجتماعی قضیه، افزایش روش‌های حمایتی راهگشا خواهد بود، ادامه داد: روش حمایتی از لحاظ اقتصادی و شبکه‌های اجتماعی باید مورد توجه قرار گیرد. در وهله دوم افزایش بهداشت روان جامعه که کمتر به آن توجه می‌شود و سوم تغییر نگرش نسبت به خودکشی و بیماری‌های روانی، به طوری که هر فردی که به روانشناس مراجعه کرد برچسب و انگ به او زده نشود.

وی عنوان کرد: آخرین مورد به‌کارگیری روش‌هایی است که ترس از خودکشی را خنثی کند و این به معنای اقدام به خودکشی یا تشویق دیگران به خودکشی نیست، بلکه گفتگو در مورد این مسئله است. آن چیزی که مربوط به عوامل حمایتی در مقابل خودکشی می‌شود و در کتاب مرجع روانشناسی به آن تأکید شده؛ این است که به فرد انعطاف‌پذیری ذهنی، یعنی پرهیز از مطلق اندیشی، گرایش به خود منتسب کردن و... را آموزش دهیم.

پرفسور و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی شیراز تصریح کرد: عامل پیشگیری‌کننده بعدی داشتن شبکه روابط اجتماعی است. معمولاً افرادی که تنها و فاقد ارتباطات اجتماعی فعال هستند، ثابت شده که در موقعیت‌هایی که انطباق می‌طلبد نتواند انطباق لازم را داشته باشد و در نهایت آسیب‌پذیر شده و خودکشی می‌کند. احساس با ارزش بودن، نکته‌ای است که در پیشگیری از خودکشی کمک می‌کند و مولد بودن احساس یاس را از انسان دور می‌کند.

حق‌شناس با اشاره به اینکه توانایی کمک خواستن از دیگران، آخرین موضوعی است که از خودکشی پیشگیری می‌کند، بیان کرد: کمک خواستن در بحران به این معنی است که مسئله خود را باز می‌کنیم و نسبت به موضوع آگاه‌تر و روشن می‌شویم. سه فاکتور اساسی تشویق استراتژی‌های بهداشت روانی در فرد و در جامعه، رفاه اجتماعی (که هر چه جامعه‌ای فقیرتر و دسترسی به منابع کمتری داشته باشد، بیشتر مستعد ناکامی و ناامیدی هستند و اقدام به خودکشی می‌کنند) و سیاست‌های آموزشی را باید در نظر داشته باشیم.

وی تصریح کرد: آموزش انعطاف‌پذیری ذهنی، انطباق‌پذیری فعال در موقعیت‌های دشوار، سبک زندگی بهداشتی، حفظ شبکه اجتماعی، تقویت حس با ارزش بودن و توانایی کمک خواستن در بحران را مدنظر داشته باشیم که می‌توان در سیاست‌های آموزشی کل جامعه اعم از آموزش عمومی و اختصاصی گنجانید.

حق‌شناس هم‌جواری خودکشی در بیماری‌های روانی را مقوله‌ای تخصصی‌تر خواند و بیان کرد: در سطر بیماری‌های روانی، اختلال افسردگی اساسی قرار دارد. در واقع شایع‌ترین موارد خودکشی در بیماری‌های این نوع اختلال اتفاق می‌افتد. آنچه در بیماران مبتلا به این اختلال دیده می‌شود، خواب آشفته، اغراق، مبالغه و تشدید هیجان‌های منفی است که نیاز به تشخیص متخصص دارد.

وی دومین گروه آسیب‌پذیر در بیماری‌های روانی و خودکشی را گروه اختلالات دوقطبی دانست و اظهار کرد: اختلال دوقطبی در فاز شیدایی و افسردگی مستعد خودکشی هستند. گروه بعدی آسیب‌پذیر سوءمصرف مواد به ویژه الکل و مواد محرک است و پس از آن گروه اختلال اضطرابی است که در حد کلافه کننده‌ای مانع فعالیت فرد بشود و درنتیجه عدم مولد بودن را به دنبال دارد و حس بی‌ارزش بودن در فرد را تشدید می‌کند.

این روانشناس بالینی بیان کرد: در میان بیماری‌های روانی بیشترین آمار خودکشی مربوط به اختلال اسکیزوفرنی، اختلالات شخصیت، حادثه‌ای که در فرد ایجاد می‌شود و فرد ظرفیت تحمل حجم بالای فشار روانی را ندارد و استرس‌های جانبی است.

حق‌شناس در خصوص اختلالات شخصیتی گفت: این نوع اختلالات بر اساس علائم و ویژگی‌های مشابه به سه گروه اسکیزوئید، اسکیزوتایپی و پارانوید، دسته‌بندی می‌شوند. شامل شخصیت ضداجتماعی، خودشیفته، نمایشی و مرزی است و گروه بعدی شخصیت‌های وابسته، اجتنابی و وسواس هستند.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه گرایش شخصیتی به معنی اختلال شخصیتی نیست افزود: اختلال به معنای مختل شدن است و مختل شدن در روانشناسی امروز به دو وجه برمی‌گردد. یکی وجه کارآمدی اجتماعی و دیگری وجه مراقبت فردی و با پایین آمدن ضریب این دو، بحث اختلال شخصیت مطرح می‌شود؛ و بیشترین شخصیت‌های گرایش به خودکشی، در گروه اول، شخصیت‌های ضداجتماعی و مرزی و در گروه دوم بیشتر مشکلات شخصیتی مربوط به مشکل هیجانی و عاطفی است.

وی خاطرنشان کرد: بر اساس بررسی‌ها یکی از معیارهایی که مانع خودکشی کردن است، " معیار اخلاق " است؛ و شاخصه شخصیت مرزی بی‌ثبات بودن فرد، حتی در حفاظت از خودش است. اسکیزوفرنی نیز نوعی آشفتگی فکری است و شخصیت وابسته که به دلیل قطع دل‌بستگی‌هایش و قطع حمایت از دیگران که گاه ادراک قطع حمایت را فرد متصور می‌شود؛ و این‌ها در دسته شخصیت‌های مستعد به خودکشی قرار دارند.

دکتری حقوق و جرم‌شناسی در خصوص خودکشی از دیدگاه حقوق اظهار کرد: با توجه به شیوع خودکشی این مناسبت‌ها بهانه‌ای است که تخصصی‌تر و موشکافانه‌تر به این قضیه بپردازیم و دست از مخفی‌کاری برداریم و تابوشکنی کنیم و واقعیت‌ها و آمار را دقیق بیان کنیم، زیرا خودکشی موضوعی ملموس برای بسیاری از خانواده‌ها است.

اسدی با اشاره به ارتباط تنگاتنگ بین جرم‌شناسی و روانشناسی اضافه کرد: ما به عنوان دستگاه قضایی و قضات در حالی که به مسائل قضایی رسیدگی می‌کنیم تنها به دنبال صدور حکم نیستیم، بلکه آن را از جنبه‌های مختلف بررسی می‌کنیم و تشکیل پرونده شخصیت متهم در برخی جرائم مهم، الزامی است.

وی عنوان کرد: مسئله خودکشی با قتل عمد متفاوت است. در خودکشی قاتل و مقتول یک فرد است و به عنوان یک آسیب اجتماعی به آن نگریسته می‌شود که شخص احساس می‌کند تمام راه‌ها را رفته و اینک تسلیم است و تنها راه باقی‌مانده خودکشی است. ممکن است دلایل متعددی ازجمله فقر، بیکاری، بیماری، اختلافات خانوادگی، علایق افراطی، سابقه خودکشی در خانواده و ... موجب به پایان رسیدن مسیر زندگی برای یک فرد شود.

این حقوق‌دان تصریح کرد: نکته قابل تأمل این است که بسیاری از خانواده‌های آسیب‌دیده تلاش می‌کنند در دادگاه این موضوع را به عنوان قتل معرفی کنند، به این دلیل که احساس می‌کنند مسئله حیثیت و آبروی خانواده در میان است. نکته دیگر اینکه اساساً خودکشی جرم محسوب نمی‌شود و به طبع آن معاونت در خودکشی هم نمی‌تواند جرم تلقی شود.

وی با اشاره به اینکه در برخی از کشورها برای اقدام به قتل که فرد موفق به از بین بردن خود نمی‌شود، جرم انگاری صورت گرفته است، ادامه داد: به عنوان مثال در مالزی اقدام به خودکشی تا یک سال حبس یا جریمه‌ها هر دو را دارد، در یکی از نواحی استرالیا، تهییج و تشویق فرد به خودکشی جرم است.

اسدی ضمن اشاره به قتل اوتانازی "ترحمی" بیان کرد: یک نوع مرگ خودخواسته و با توافق مقتول صورت می‌گیرد. از جنبه فقهی و قانونی به آن پرداخته شده و نظرات مختلفی وجود دارد و همچنین در قانون مجازات اخیر به صورت غیرمستقیم ماده‌ای به این موضوع اختصاص پیدا کرد که بر طبق آن اگر مجنی علیه قبل از وقوع جنایت و در واقع بعد از صدمه و قبل از فوت جانی را ببخشد، اولیای دم دیگر حق قصاص ندارند، اما در ردیف قتل عمد قرار گرفته و مجازات تعزیری ۳ تا ۱۰ سال حبس را در پی خواهد داشت.

وی تصریح کرد: در قوانین ما مشخصاً درباره خودکشی ناموفق و معاونت در خودکشی، قانونی را نداریم اما در سال ۱۳۸۸ قانون جرائم رایانه‌ای تصویب شد و ملزم شد به قانون مجازات اسلامی ۷۵ و از طریق سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی یا حامل‌های داده چانه افراد را به ارتکاب جرائم منافی عفت، استعمال مواد مخدر و روان‌گردان یا خودکشی، انحرافات جنسی و اعمال خشونت‌آمیز، تحریک، ترغیب، تهدید، دعوت یا فریب یا شیوه این اعمال را تسهیل یا آموزش دهد، می‌تواند فعل مادی یا معنوی این جرم خاص باشد و البته نه به عنوان معاونت در خودکشی قابل مجازات از حبس ۹۱ روز تا یک سال یا جزای نقدی و یا هر دو مجازات در نظر گرفته‌اند.

اسدی نظارت خانواده‌ها در کنار ارتباط تلفنی در جلوگیری از انحرافات فرزندان و گرایش و وابستگی‌های عاطفی خارج از چارچوب را مؤثر و ضروری دانست و یادآور شد: مهم‌تر از برگزاری چنین جلساتی، آموزش دادن والدین و کسب مهارت فرزند پروری است تا بتوانند در مقابل فرزندان خود که در سنین حساس قرار دارند رفتار حمایتی و عاطفی در عین حال همراه با نظارت داشته باشند و از بسیاری از آسیب‌ها پیشگیری کنند.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: منطقه هرمزگان استانی اجتماعی سازمان جهانی بهداشت پیشگیری از خودکشی بیماری های روانی اقدام به خودکشی دیدگاه حقوق بهداشت روان آمار خودکشی آسیب پذیر بین فردی بر اساس حق شناس

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۰۰۴۱۹۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

خودکشی دانشجوی کارشناسی ارشد در کوی دانشگاه تهران +تصویر

سعید موسی‌نژاد، دانشجوی کارشناسی ارشد ورودی ۱۴۰۲ دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران خودکشی کرد و به زندگی خود پایان داد.

عصرایران به نقل از خبر نامه امیر کبیر در خبری نوشت: پیکر این دانشجو شامگاه ۱۳ اردیبهشت در اتاقش در کوی دانشگاه تهران پیدا شده است. روابط عمومی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، در پیامی با تایید مرگ سعید موسی‌نژاد، درگذشت او را به خانواده و هم‌کلاسی‌هایش تسلیت گفته است.

سعید موسی‌نژاد، اهل اردبیل بود و ساعاتی پیش از اقدام به خودکشی در پستی در اینستاگرامش سخنان آخر خود را منتشر کرده بود. در هفته‌های گذشته خبر خودکشی و مرگ دست‌کم دو پزشک در شهرهای تهران و جاسک نیز منتشر شد.

رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران در آبان ماه سال گذشته از خودکشی منجر به مرگ ۱۶ دستیار پزشکی (رزیدنت) طی یک سال خبر داده بود.